معرفی جشنواره شکوفا
امروزه و با روند توسعه شهری، بسیار طبیعی می‌نماید که متأثر از گسترش بافت‌های شهری و شکل‌یابی فضاهای جدید شهری، «محله» به عنوان یک نهاد اجتماعی، از شکل و سازه و ساختار قدیمی خود فاصله گرفته باشد. به هر حال، ایجاد شبکه‌های مدرن خیابانی و تعریف کالبد و بدنه‌های نوین، سبب بروز تغییر در فیزیک محلات شده است.اما با وجود این تغییرها، باید بپذیریم که در ماهیت میل‌های درونی انسانی برای برقراری ارتباط اجتماعی و اجتماعی بودن زندگی آدمی که «تغییر»ی به وجود نیامده است! این نوع از میل‌ها، در ذات انسانی ریشه دارد. لذا این ویژگی اجتماعی بودن و میل هم زیستی جمعی‌ها سبب شده است تا کماکان اشتیاق داشته باشیم به مسایل اجتماعی فکر کنیم. مسایلی به مانند ارزش قایل شدن برای روابط سالم بین فردی و اجتماعی،پای بند بودن به ارزش‌های فرهنگی همسایگی و دوستی‌های حاصل از سرمایه اجتماعی همسایگی،میل و عاطفه فراوان برای دست‌گیری از یکدیگر و مشارکت در هم یاری‌های اجتماعی و جمع‌های مکانی هم آشنا می‌باشد، به این ترتیب می‌بینیم که اگر جسم و فیزیک محله از حیث شکل قدیمی خود، تغییر پیدا کرده است اما هم چنان «روح» محله، که همان میل‌ها و شوق‌های اجتماعی انسان‌ها، هستند، همواره در سطح شهر موجود دارند و به همین دلیل است که می‌توان گفت: کماکان شهرها از منطقه‌ها و منطقه‌ها از ناحیه‌ها و ناحیه‌ها از محله‌ها تشکیل شده اند.
شکوفا به چه برنامه‌هایی می‌اندیشد؟
هر ایده‌ای، روش‌ها و ابزارهای خاص خود را طلب می‌کند تا که به پدیده تبدیل می‌شود. در واقع، ایده‌ها به واسطه عناصر ساختاری و سرمایه‌های فیزیکی و اجتماعی به پدیده تبدیل می‌شوند و فضای بین ایده و پدیده، آن چه هست که ما به وجود می‌آوریم تا به آن وسیله، به ایده خود جان و زندگی بخشانده باشیم. اکنون و به منظور غنی سازی ارزش‌های اجتماعی موجود در جامعه و متناسب با ابعاد ارزشی محله‌ای و جمع‌های مکانی هم آشنا، مدیریت شهری تهران، از منظر نگاه اهداف و برنامه‌های مورد تأکید در معاونت امور اجتماعی و فرهنگی، فرآیند ویژه‌ای را تعریف نموده است. فرآیندی که در افق نگاه آن، «افزایش کانون‌های اجتماعی و فرهنگی» به منظور تقویت سرمایه‌های اجتماعی و پرورش ظرفیت‌های فرهنگی محلات، منظر آن است.
شکوفا و هدف‌های مورد انتظار
شکوفا، مخفف مناسبی از دامنه گسترده‌ای است که آن را از ایده بنیادی شهروند کارآمد و فن‌آوری اطلاعات الهام گرفته ایم. مفهومی که از آن، در پی شکوفایی ارزش‌های نهفته در کانون اجتماعی و فرهنگ محله و ارزش‌های نهفته در ذات محورهای همسایگی هستیم.
در شهر بزرگ ما تهران، محله‌های جدید در کنار و از میان محله‌های قدیم زاده شده‌اند و کماکان اصل هم نهادگی و هم جواری در آن‌ها رعایت شده است. فرهنگ ریشه‌دار محله‌ای، هنوز جاری است و جمع‌های مکانی هم جوار، هنوز بر ارزش‌های همیاری، دیگریاری و مشارکت در امور فرهنگی و اجتماعی تأکید دارند.
پرورش این قابلیت‌ها، مستلزم گسترش نهادهای اجتماعی و کانون‌ها و مراکز فرهنگی است، پرداختن به چنین ایده‌ها، گام‌هایی بلند برای هم پا ساختن توسعه فرهنگی- اجتماعی، در کنار توسعه فضاهای شهری است. به مفهوم دیگر، انجام چنین اقدام‌ها، کوشش‌هایی است که برای غنی‌سازی مکان‌های جدید و قدیم صورت می‌گیرد. اثر این کوشش‌ها، ایجاد محتوا برای ظرف‌های جدید شهری است. محتوایی که می‌تواند به استعداد نوجوانان و جوانان، علاقه مندی‌ها و اوقات فراغت آنان، هم چنین به زمینه‌های آفرینش صفات محله‌ای پاسخ دهد.
امروزه و در سطح تمامی کشورها، این نهادها، کانــــون‌ها و مراکز فرهنگی- اجتماعی هستند که می‌توانند به هویت‌های اجتماعی و ملی شکل دهند. این نکته، به ویژه برای ما که قرن‌ها از نهاد ارزشی و دینی «مسجد» به عنوان یک کانون قدسی بهره‌مند بوده‌ایم و به پشتوانه آن، به رفتارهای متعالی دینی خود و به سفارش مکتب به انجام فرایض دینی خود در جمعه و جماعت پرداخته‌ایم و به پشتوانه این مکان ارزشی، به میل اجتماعی خود، قرب الهی داده‌ایم و به این وسیله، عبادت پروردگار کرده‌ایم.
شکوفا برنامه‌ای برای پرورش ساختارهای اجتماعی و دمیدن روح به جسم‌های همسایگی در فضای شهری است. این تلاشی آگاهانه به سوی تغذیه شهر است که براساس آن، سنت‌های نیکویی چون: هم زیستی اجتماعی، مشارکت، هم فکری و هم اندیشی تقویت گردند و شاخص‌هایی این چنین لطیف، در فضاهای گسترده شهری، کم رنگ نشوند.
دغدغه اصلی معاونت امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران و مدیریت شهری، چیزی جز این نیست که همواره از ساختارهای نوین و سازه‌های جدید برای پرورش و تقویت بنیادها و نهادهای اجتماعی «محله» بهره‌برداری کند و پیوسته بر ارتقای زمینه‌های اخلاقی، دینی، فرهنگی و اجتماعی «محلات» شهری تهران بیفزاید.
از این مزرعه خوشه‌ها خواهد شکفت
شکوفا، گامی برای شکوفایی و بالندگی قامت‌های نوجوان و جوان جامعه شهری تهران است. شکوفا بستر و زمینه‌ای برای روشنایی مزرعه اندیشه‌ها و اشتیاق‌هاست. اهمیت مسایـــل محیط شهری، به اندازه‌ای که امروز خود را نشان می‌دهد، پیش‌تر تا به این درجه نمایان نبوده است. امروزه توسعه شهرها، رشد جمعیت شهرها و از همه مهم‌تر، رشد تکنولوژی، صنعت و فن‌آوری IT، تا به این درجه، بر ضرورت توجه به مسایل فرهنگی، اجتماعی، اخلاقی و دینی تأکید ننموده است. امروزه وجود کانون‌هایی از این دست، مکان‌هایی هستند برای کنش‌های مثبت بین افراد.
امروزه، جامعه‌های شهری، بیش از گذشته نیازمند به کانون‌هایی هستند که به واسطه آن‌ها بتوانند روابط سالمی با یکدیگر به وجود آورند و در پناه این روابط سالم به شخصیت‌های انسانی و اندرونی‌های الهی و قدسی خود، پر و بال دهند، امروزه عرصه‌های عمومی شهری نیازمند به پرورش، حمایت و تقویت هستند و نیاز است تا همواره به آن‌ها افزوده شود. این کانون‌ها، پناهگاهی برای روح و جسم‌های خسته از دل‌مشغولی‌های کاذب و سرگرمی‌های بدون پشتوانه‌های اخلاقی و رفتارهای سالم هستند.
امروزه، پروژه‌های عمرانی و توسعه‌ای شهرها و از آن جمله در تهران بزرگ، به پشتوانه پیوست‌های اجتماعی و فرهنگی اجرایی می‌شوند و این خود نشان‌دهنده اعتبار و ارزشی است که مدیریت شهری تهران برای پرورش ارزش‌های محله‌ای و فرهنگ شهری و شهروندی تأکید دارد.
به این ترتیب نتایج مورد انتظار از ایجاد خانه‌های IT و کانون‌های محله‌ای فن‌آوری که در قالب طرح شهروند کارآمد و فن‌آوری اطلاعات- شکوفا- شکفته می‌شود، مواردی هستند که به شرح زیر می‌توان آن‌ها را خلاصه نمود:
- توسعه دادن به زمینه‌های فرهنگی و عناصر ارتباطی سالم، برای دانش‌اندوزی در حوزه IT و صرف اوقات فراغت
- ایجاد و گسترش زمینه برای پرورش خلاقیت‌ها و ابتکار برای کارآفرینی
- ایجاد زمینه‌های پویایی، سرزندگی و نشاط در رفتارهای اجتماعی برای نوجوانان، جوانان و میان‌سالان
- افزایش سطح کیفیت زندگی اجتماعی
- پردازش و تقویت زمینه‌های ارتباطی و رفتاری محله‌ای و جمع‌های مکانی هم آشنا
- فعال‌سازی رفتارهای مبتنی بر پدیده‌های نوین مرتبط با IT و فــــــن‌آوری‌های الکترونیک با هدف توانمندسازی و ارتقای سرمایه‌های اجتماعی با تأکید بر «محله» و جمع‌های مکانی هم آشنا
- برنامه‌ریزی بر پایه توسعه فضاهای فرهنگی شهری در چارچوب هویت‌بخشی به «فرهنگ محله» و امکانات فیزیکی و ساختاری محله برای پذیرش از باشندگان و ساکنان و اهل محله
- توأم‌سازی توسعه فیزیکی شهر، با توسعه زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی
معاونت امور اجتماعی و فرهنگی، به این نکته می‌اندیشد که اهمیت مکان‌های اجتماعی و در سطح کلان‌تر، ارزش و اهمیت مکان «محله» و البته به سرمایه‌های بنیادین آن است. وجود محورها و کانون‌هایی چون مسجد، خانه‌های فرهنگ، مجتمع‌های فرهنگی- اجتماعی، سالن‌های ورزشی، فرهنگ‌سراها و کانون‌های جدید فناورانه و خانه‌های IT، از جمله‌ی سرمایه‌ای مکانی هستند که با سرمایه‌های اجتماعی پیوند خورده‌اند و به این ترتیب می‌توان به پشتوانه توسعه این زیرساخت‌های مادی و معنوی، زمینه را برای شکوفا ساختن حس مطلوب بودن و افزایش کیفیت زندگی شهری پشتیبانی و فراهم نمود.
در فرهنگ ما، آن چه که به طور سنتی و از روزگاران گذشته در هنر شهرسازی مرسوم بوده است، فقط توجه به «بناها و توسعه فضاهای فیزیکی» جای نداشته است، بلکه در کنار بناها و توسعه فضاهای فیزیکی مثل خیابان، کوچه، بازار و ساختمان‌های اداری و مسکونی، به امر پرورش، تقویت و ایجاد فضاهای دینی، فرهنگی و اجتماعی و علمی، مثل مدرسه و دانشگاه و حوزه‌های علمیه و مدارس دینی نیز توجه فراوان صورت گرفته است.
کافی است تا سری به بازار قدیمی تهران و یا نقش جهان اصفهان و دیگر مراکز شهری بزرگ ایرانی بزنیم تا ببینیم که در کنار فضاهای فیزیکی و ساختار شهری مثل بازار و خیابان و ساختمان‌های ارگ و مسکونی، چه زیبا به جنبه‌های دینی و اخلاقی و فرهنگی و علم‌آموزی نیز توجه شده است. این‌ها واقعیت‌های مسلم اندیشه‌ی اجتماعی ماست که خود را در نمودها و مظاهر شهری نشان می‌دهد. این‌ها همه برای دسترسی به آن هدف‌هایی است که در سطرهای بالاتر به آن‌ها اشاره کردیم. پس بیاییم و تکرار کنیم که: از این مزرعه، خوشه‌ها خواهد شکفت.
شورای فن‌آوری اطلاعات معاونت امور اجتماعی و فرهنگی، با هدف ایجاد یک شبکه اجرایی- مدیریت مشخص که رسالت حمایت و پشتیبانی از فرآیندهای عملیاتی طرح را عهده‌دار خواهد بود، مبادرت به تعریف چارچوبی نموده است که طی آن، هر منطقه از مناطق 22گانه شهری تهران، عهده‌دار یکی از هفت موضوع اصلی، در سطح شهر تهران باشند و آن را مدیریت نمایند.
به طور طبیعی، مناطق دیگری که نام آنان در این فهرست نیست، ضمن عهده‌دار بودن مسئولیت دیگر مجموعه‌های شهری و یا مجموعه‌های فرهنگی- اجتماعی، هنری و ورزشی متعلق به خود از حوزه‌های مرتبط با منطقه و محله‌های خود نیز، حمایت و پشتیبانی خواهند نمود و بر گردش هرچه بهتر روند برنامه، همیاری و مشارکت خواهند داشت و این، کُنه و عمق آن هدفی است که حوزه ستادی معاونت امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران آن را دنبال می‌نماید.